“Oprechte pogingen om elkaar te begrijpen”

20 Juli 2022

(Ed. Salvator), meer bepaald in het hoofdstuk over de ecclesiologische dimensie van de spiritualiteit van de Orde.

Fernando Kardinaal Filoni
Grootmeester

Bron : © Grand Magistère
Foto : © Grand Magistère
Vertaling : Luk & Karien De Staercke-Audoore

In het kader van een conferentie die op 23 en 24 mei door het Observatoire du fait religieux (CREC Saint-Cyr) in de École Militaire in Parijs werd georganiseerd, was ik uitgenodigd om er een lezing te houden over het thema: “Een nieuw perspectief: Jihad en menselijke broederschap” Hieronder kan u een fragment lezen uit mijn toespraak over de dialoog tussen christenen en moslims. Dit onderwerp vormt een wezenlijke dimensie van de missie die onze Orde in het Heilig Land moet vervullen en zit volledig in de geest van de Verklaring van Abu Dhabi, die door paus Franciscus en de grootimam van de universiteit van al-Ahzar werd ondertekend.

"Tegenwoordig is er een nieuwe en originele toenadering tussen de Islamitische wereld en de katholieke Kerk die door paus Franciscus en de soennitische grootimam van Al-Azhar, Ahmed al-Tayyeb is geïnitieerd. Op 4 februari 2019 ondertekenden zij in Abu Dhabi een document over menselijk broederschap, wereldvrede en gemeenschappelijke coëxistentie. Als gevolg hiervan ontmoette Paus Franciscus in Najaf (Irak) Groot-Ayatollah Al Sistani waardoor een heel belangrijk contact tussen de katholieke en de sjitische wereld is ontstaan. Vervolgens heeft de paus een jaar geleden in Najaf (Irak) Groot-Ayatollah Al Sistani ontmoet, waardoor een maximaal contact tussen de katholieken en de sjiitische wereld is ontstaan. Dit contact dat zou kunnen leiden tot belangrijke wederzijdse toenaderingen als tot belangrijke toenadering tussen soennieten en sjiieten, en tot een wenselijke herziening van hun historische tegenstellingen."

Het is interessant om vast te stellen dat zowel de paus als de grootimam het document niet beginnen met te wijzen op de controversiële religieuze kwesties (hetgeen nieuwe moeilijkheden zou opleveren), maar door uit te gaan van wat zij gemeenschappelijk hebben: "het geloof in een genadige en vergevingsgezinde God, die alle mensen gelijkheid van rechten gelijkheid van plichten en waardigheid heeft geschapen, een God die alle mensen oproept om als broeders en zusters, om als vrienden samen te leven en om samen de waarden van goedheid, naastenliefde te beleven en te verspreiden.” Dit zijn uitingen van de hoogste theologische en antropologische waarden die naar mijn mening leiden tot het ontmijnen van alle agressievere en intolerantere jihadistische ladingen. Wie is dan "de ongelovige" als het roepende principe de "barmhartige en vergevende" God is die Joden, christenen en moslims samen delen. Hij is de schepper van alle mensen met gelijke rechten en waardigheid.

Ieder behoudt weliswaar voor zichzelf de leerstellige beginselen die de kern en de intrinsieke diversiteit van zijn geloof vormen, maar door het terrein van religieuze confrontaties en geschillen te verlaten, wordt een venster geopend dat een frisse wind laat waaien. Deze gemeenschappelijke visie verzwakt in feite alle beschuldigingen van intolerantie. Maar het moet ook worden gezegd dat er een einde moet komen aan interreligieuze en extra-religieuze provocaties die agressie uitlokken en de andere partij beledigen.

"Vandaag de dag, vooral dan in dat deel van de wereld waar de Islam de meerderheid uitmaakt, maar ook op plaatsen waar de Islam een minderheid vormt, voeden alle vormen van jihad zich aan echt of vermeend onrecht, aan echte of vermeende schendingen van de Islamitische geloofsovertuiging en Islamitische waarden. Hoewel het legitiem is om een gevoel van respect te verdedigen, toch kan dit nooit terrorisme of moord verrechtvaardigen. Het is gepast om hier de kreet van Paus Franciscus en de grote Imam al-Tayyeb te herhalen: wie ook maar één persoon doodt, is alsof hij of zij de hele mensheid heeft gedood. Wij veroordelen alle levensbedreigende praktijken zoals genocide en terreurdaden […] alsook elk beleid dat de vele misdaden ondersteunt. Wij verklaren met klem dat godsdiensten nooit mogen aanzetten tot oorlog noch tot haatgevoelens. Ze mogen nooit aanzetten tot extremisme of nooit mogen uitnodigen tot geweld of bloedvergieten. Dit alles leidt tot het afwijken van de religieuze leer, tot het politieke gebruik van religies en ook tot interpretaties vanwege groepen religieuzen die – in bepaalde fasen van de geschiedenis – van religieuze gevoelens misbruik hebben gemaakt. Laat dit klaar en duidelijk zijn!”

Overigens wil ik terloops maar al te graag vermelden dat ik de mening ben toegedaan dat dit standpunt de zo genoemde “Akkoorden van Abraham” tussen Israël, Bahrein en de Arabische Emiraten heeft bevorderd en de toenaderingsprocessen naar andere Islamitische staten heeft geopend.

Voor de Katholieke Kerk is de herziening van de interreligieuze betrekkingen reeds formeel gestart bij de verklaring Nostra Aetate (NA) van het Tweede Vaticaans Concilie. Toen reeds zagen de concilievaders het als hun plicht om alle vervolgingen en uitingen van onverdraagzaamheid uit het verleden te veroordelen en hoopten zij de "spanning en vijandschap tussen christenen en moslims" te overwinnen. Zij nodigen ons hierbij uit om ″het verleden te vergeten en oprecht naar wederzijds begrip te streven, […] alsook om ons samen in te zetten om voor alle mensen de sociale rechtvaardigheid, de morele waarden, vrede en vrijheid te beschermen en te bevorderen”. (NA 3-5)

“Indien de geschiedenis niet onze leermeester wordt dan zullen de fouten steeds opnieuw worden herhaald. De geschiedenis van de mensheid is niet het resultaat van zuivere determinismen, maar is een verwevenheid van vrijheden die moeten erkend en wederzijds gerespecteerd worden.”

Dit aspect van de missie van de Orde wordt behandeld in mijn boek “Et toute la maison fut remplie de l'odeur du parfum” (Ed. Salvator), meer bepaald in het hoofdstuk over de ecclesiologische dimensie van de spiritualiteit van de Orde.

Fernando Kardinaal Filoni
Grootmeester