In gesprek met Fr. Francesco Patton, Custode van het Heilig Land: “de 800ste verjaardag van Kerstmis in Greccio”

19 December 2023

Dit jaar viert de hele wereld het 800-jarig bestaan van de kerststal. Een kerststal die zijn oorsprong vindt in het hart van de mensen en vanuit de grote liefde van de Heilige Franciscus. Hij wou immers met eigen ogen de moeilijkheden zien die Maria en Jozef bij de geboorte van het kind Jezus destijds hebben ervaren. Daarom wilde hij in 1223 de scène uit de Bijbeltekst in een grot in de stad Greccio, in Italië, reconstrueren.

Dit “prachtig symbool van de kribbe in de kerststal, zo dierbaar voor de christenen, wekt altijd verbazing en verwondering.” Dit zijn de woorden die Paus Franciscus in zijn apostolische brief Admirabile signum van 2019 schreef over de betekenis en de waarde van de kerststal. Dit deed hij naar aanleiding van zijn bezoek aan Greccio, in de vallei van Rieti.

Tijdens deze kerstperiode hadden het Christian Media Center en de website van de Custode van het Heilig Land met Fr. Francesco Patton over dit onderwerp een gesprek.

Fr. FRANCESCO PATTON, ofm
Custode van het Heilig Land

“Kerstmis in Greccio is een heel bijzondere ervaring. Het is de viering waarin de Heilige Franciscus twee mysteries met elkaar heeft verenigd en ons zo helpt om enerzijds de waarde van de Eucharistie te begrijpen, en anderzijds de waarde van de Incarnatie met mekaar te delen. Want wat Sint-Franciscus in Greccio vierde, was precies de Eucharistie voorgesteld in de context van een kerststal. Dit was het Bijbels tafereel van de Geboorte. Hij nam contact op met Giovanni, een van zijn vrienden in Greccio, en zei tegen hem: ‘Als je wilt dat we Kerstmis komen vieren, tref dan alle voorbereidingen.’ Vervolgens vroeg hij aan de paus een speciale toestemming om het feest niet in een kerk maar in een stal te mogen vieren, in een grot in een niet-liturgische setting. Zo bracht hij het tafereel uit Bethlehem opnieuw tot leven.”

“In Bethlehem hebben we de Grot van de Geboorte, hebben we de Kerststal en vóór de Kerststal hebben we het altaar waarop de Eucharistie wordt gevierd.”

Waarom is Kerstmis in Greccio zo belangrijk?

Fr. FRANCESCO PATTON, ofm
Custode van het Heilig Land

“Tussen 1219 en 1220 verbleef de Heilige Franciscus als pelgrim in het Heilig Land. Waarschijnlijk zag hij toen de kans om de Grot van de Geboorte te bezoeken en misschien heeft hij er toen zelfs een kerstviering meegemaakt. Hij had destijds alvast deze ingeving: de Zoon van God, die in Bethlehem door Zijn geboorte uit de Maagd Maria mens is geworden, is ook diegene die zichzelf klein heeft gemaakt en zich elke dag in de Eucharistie aan ons presenteert en zo ons leven voedt.”

“Op die manier is dit tafereel, is deze wijze om de Eucharistie in navolging van Sint Franciscus te vieren, in het collectieve geheugen de viering van de kerststal, van de kribbe van Greccio geworden. Maar het woord ‘kribbe’ verwijst in de regel naar de ‘voederbak’. Maar wat Franciscus viert, gaat in wezen niet zozeer om de kerststal of de voederbak an sich. Wat Franciscus viert, betreft in essentie het vieren van de Eucharistie in de kerststal, om ons op die wijze het verband tussen de menswording en de Eucharistie te helpen begrijpen. Uiteraard was de kerststal toen reeds eeuwenlang in afbeeldingen, in bas-reliëfs en in sculpturen aanwezig. Dit was zeker al sinds de 4de eeuw het geval. In Greccio, zou je kunnen zeggen, wordt echter een bepaald element geïntroduceerd, namelijk dat hier deze scène tot leven wordt gebracht.”

Waarom viel de keuze op Greccio?

Fr. FRANCESCO PATTON, ofm
Custode van het Heilig Land

“Omdat Greccio een dorp van herders is die aan deze viering kwamen deelnemen. In zekere zin werden zij de moderne versie van de herders die ooit van de herdersvelden naar de Grot van de Geboorte liepen. Het element van de os en de ezel die we ook reeds in de voorstellingen uit de 4de eeuw terugvinden, wordt precies daar geïntroduceerd. Deze elementen worden reeds door de profeet Jesaja vermeld. De os vertegenwoordigt het volk Israël dat een juk draagt en dit juk is het symbool van de wet. De ezel vertegenwoordigt dan weer allen die tot het volk van de heidenen, tot de vreemde naties behoren.”

Ieder huis heeft een eigen kerststal en een eigen kribbe: wat betekent dat vooral dan dit jaar?

Fr. FRANCESCO PATTON, ofm
Custode van het Heilig Land

“Het gaat niet zozeer om de creatie van een kerststal zoals wij ons die normaal voor ogen houden, maar om de gelovigen het verband te laten begrijpen tussen het mysterie van de incarnatie van de Zoon van God en het mysterie van de Eucharistie. Laat ons beseffen dat, net zoals God zichzelf klein heeft gemaakt en in Bethlehem dichtbij de mensen is gekomen, Hij zichzelf ook vandaag nog blijft klein maken en ook vandaag nog de mensen nabij blijft en ons via de Eucharistie tot voedsel dient.”

Bron: Website Christian Media Center
Foto © https://www.shutterstock.com/
Video: © Christian Media Center
Vertaling : Luk & Karien De Staercke-Audoore
© Belgische Landscommanderij - Ridderorde van het Heilig Graf van Jeruzalem